• शब्दसमूहाबद्दल एक शब्द •
*अ
• आधी जन्मलेला - अग्रज
• नंतर / मागून जन्मलेला - अनुज
• ज्याला मरण नाही असा- अमर
• पूर्वी कधी न पाहिले/ ऐकले असे - अपूर्व
• ज्याला कोणी शत्रू नाही असा - अजातशत्रू
• तिथी,वार न ठरवता आलेला - अतिथी, आगंतुक
•थोडक्यात समाधान मानणारा - अल्पसंतुष्ट
•अनेक गोष्टीत एकाच वेळी लक्ष ठेवणारा - अष्टावधानी
• पायापासून डोक्यापर्यंत - आपादमस्तक
• अपेक्षा नसताना घडलेली गोष्ट - अनपेक्षित
• कधीही जिंकला ना जाणारा - अजिंक्य
• कमी आयुष्य असलेला - अल्पायू, अल्पायुषी
• खूप पाऊस पडणे - अतिवृष्टी
• पाऊस मुळीच न पडणे - अनावृष्टी,अवर्षण
• पायात जोडे न घातलेला - अनवाणी
• पूर्वी कधी घडले नाही असे - अभूतपूर्व
• चित्रपटात काम करणारा - अभिनेता
• मोजता येणार नाही असे - अगणित, असंख्य
• आग विझवणारे यंत्र - अग्निशामक यंत्र
•ज्याचा तळ लागत नाही असा - अथांग
*आ
• देव आहे असे मानणारा - आस्तिक
• लहानणापासून वृद्धांपर्यंत - आबालवृद्ध
• हिमालयापासून कन्याकुमारीपर्यंत - आसेतुहिमाचल
• कुस्ती खेळण्याची जागा - आखाडा
• अगदी पूर्वीपासून राहणारे - आदिवासी
*उ
• दुसऱ्याला काहीही सहजगत्या देणारा - उदार
• नदीची सुरुवात होते ती जागा - उगम
• जमीन आणि पाणी अशा दोन्ही ठिकाणी राहणारे प्राणी - उभयचर
• पहाटेपूर्वीची वेळ - उष:काल
• उदयाला येत असलेला - उदयोन्मुख
*ऐ
• श्रम न करता खाणारा - ऐतोबा, ऐतखाऊ
• खूप मोठा विस्तार असलेले - ऐसपैस
*अं
• लहान मुलांना झोपवण्यासाठीचे गाणे - अंगाईगीत
• अंग राखून काम करणारा - अंगचोर
• राष्ट्रा-राष्ट्रातील - आंतरराष्ट्रीय
*श्र
• भाषण ऐकणारे - श्रोते
• श्रम करुन जगणारा - श्रमजीवी
*क
• केलेले उपकार जाणणारा - कृतज्ञ
•केलेले उपकार न जाणणारा - कृतघ्न
• इच्छिलेली वस्तू देणारे झाड - कल्पवृक्ष
• कर्तव्याकडे पाठ फिरवणारा - कर्तव्यपरांड्•मुख
• कवितेची रचना करणारा - कवी
• कवितेची रचना करणारी - कवयित्री
• इच्छिलेले ली वस्तू देणारी गाय - कामधेनु
• कथा सांगणारा - कथेकरी
• कथा लिहिणारा - कथाकार
•कर्तव्य पार पाडण्यात तत्पर असणारा - कर्तव्यदक्ष
• कष्ट करून जगणारा - कष्टकरी
• कादंबर्या लिहिणारा/ लिहिणारी - कादंबरीकार
• कैदी ठेवण्याची जागा - कारागृह
• मालाचा साठा करून ठेवण्याची जागा - कोठार
• मासे पकडणारा - कोळी
*ख
• आकाशात गमन करणारा - खग
*ग
• मूर्ती जेथे असते तो देवालयातील भाग - गाभारा
• गाणे गाणारा - गायक
• गाईसाठी काढून ठेवलेला घास - गोग्रास
•धन्य साठविण्याची बंदिस्त जागा - गोदाम
• डोंगरकपारीत राहणारे लोक - गिरिजन
• हिंडून करायचा पहारा - गस्त
*घ
•शत्रूला जाऊन सामील झालेला - घरभेदी
• कल्पना नसताना आलेले संकट - घाला
• नेहमी घरात बसून राहणारा - घरकोंबडा
*च
• सैन्याची चक्राकार केलेली रचना - चक्रव्यूह
• चार रस्ते एकत्र येतात ती जागा - चौक
• चरित्र लिहिणारा - चरित्रकार
• चित्र काढणारा - चित्रकार
• ज्याच्या हातात चक्र आहे असा - चक्रपाणी, चक्रधर
• जाणून घेण्याची इच्छा असणारा - जिज्ञासू
• जिवाला जीव देणारा - जिवलग
• जादूचे खेळ करून दाखवणारा - जादूगार
• पाण्यात राहणारे प्राणी - जलचर
• रात्रीचा पहारेकरी - जागल्या
*त्र
• दर तीन महिन्यांनी प्रसिद्ध होणारे - त्रैमासिक
*ट
• नाणी पाडण्याची जागा - टाकसाळ
*ड
• नदीतील खोलगट भागातील खोल पाणी -डोह
*ढ
• ढगांनी भरलेले- ढगाळलेले
*त
• शेतकऱ्यांना मिळणारे सरकारी कर्ज - तगाई
• किल्ल्याच्या भोवतीची भिंत - तट
• हाल-अपेष्टा सहन करण्याचा गुण- तितिक्षा
• तीन रस्ते एकवटतात ती जागा - तिठा
• घोडे बांधण्याची जागा - तबेला,पागा
*द
• खूप दानधर्म करणारा - दानशूर
• दोनदा जन्मलेला- द्विज
• दररोज प्रसिद्ध होणारे - दैनिक
• अस्वलाचा खेळ करणारा - दरवेशी
• तिन्ही बाजूंनी पाणी असलेला प्रदेश - द्वीपकल्प
• दोन नद्यांमधील जागा - दुआब/दोआब
• दैवावर भरवसा ठेवून राहणारा - दैववादी
• तोंडा तोंडी चालत आलेली गोष्ट - दंतकथा
• खूप आयुष्य असलेला -दीर्घायु,दीर्घायुषी
• दररोजचा ठरलेला कार्यक्रम - दिनक्रम
• दारावरील पहारेकरी - द्वारपाल,दारवान
• दुष्काळात सापडलेले लोक - दुष्काळग्रस्त
• सतत काम करणारा - दिर्घोद्योगी
• देशाची सेवा करणारा - देशसेवक
*ध
• उंचावरून पडणारा पाण्याचा प्रवाह - धबधबा
• एका धर्मातून दुसऱ्या धर्मात जाणे - धर्मांतर
*न
• देव नाही असे मानणारा - नास्तिक
• कुणाचाही आधार नसलेला - निराधार
• घरादारास, स्वदेशास पारखा झालेला - निर्वासित
• पायाच्या नखा पासून शेंडीपर्यंत - नखशिखांत
• नाटकात भूमिका करणारा पुरुष - नट
• नाटकाच्या प्रारंभीचे स्तवन गीत - नांदी
• कसलीच इच्छा नसलेला - निरिच्छ
• घरदार नष्ट झाले आहे असा - निर्वासित
• अनेकांमधून निवडलेले -निवडक
• ज्याला लाज नाही असा -निर्लज्ज
• ठराविक काळाच्या अंतराने प्रसिद्ध होणारे - नियतकालिक
• देवापुढे सतत तेवत असणारा दिवा - नंदादीप
• नाटक लिहिणारा - नाटककार
• सतत निंदा नालस्ती करणारा - निंदक
• स्वर्गातील इंद्राची बाग - नंदनवन
• होडी/नाव चालवणारा - नावाडी, नाखवा, नाविक
*प
• एकमेकांवर अवलंबून असणारे - परस्परावलंबी
• पुरामुळे नुकसान झालेले लोक - पूरग्रस्त
• पंधरवड्याने प्रसिद्ध होणारे - पाक्षिक
• मोफत पाणी मिळण्याची सोय - पाणपोई
• गावातील एकत्र पाणी भरण्याची जागा - पाणवठा
• तिथी, वार, नक्षत्र, योग यांची पुस्तिका - पंचांग
• ज्याला आईवडील नाही असा - पोरका
• दुसऱ्यावर अवलंबून असणारा - परावलंबी
• दुसऱ्यावर उपकार करणारा - परोपकारी
• पायी जाणारा - पादचारी
• पाण्याखालून चालणारी बोट - पाणबुडी
• चित्रपटाच्या कथा लिहिणारा - पटकथालेखक
• रोग्यांची शुश्रुषा करणारी - परिचारिका
• पाहण्यासाठी जमलेले लोक - प्रेक्षक
• राज्यातील लोक- प्रजाजन प्रजा
• प्रेरणा देणारा - प्रेरक
*फ
• शत्रूला सामील झालेला -फितूर
*ब
• डोंगर पोखरुन आरपार केलेला रस्ता - बोगदा
• बस थांबण्याचे ठिकाण - बसस्थानक
*भ
• जमिनीखालील गुप्त मार्ग - भुयार
• जमिनीवर राहणारे प्राणी - भूचर
• जमिनीचे दान- भूदान
• स्तुती गाणारा - भाट
*म
•निरपेक्ष कामाबद्दल दिलेले सन्मानाचे धन - मानधन
• मोजके असे बोलणारा - मितभाषी
• लग्न झालेल्या मुलीच्या आई-वडिलांचे घर - माहेर
• दुसऱ्याच्या मनातले ओळखणारा - मनकवडा
• ऐकायला, बोलायला न येणारा - मूकबधिर
• दर महिन्याला प्रसिद्ध होणारे - मासिक
• मन आकर्षित करणारा - मनोहर,मनोवेधक
• माकडांचा खेळ करून दाखवणारा - मदारी
• मूर्ती बनवणारा - मूर्तिकार
• मूर्तीची पूजा करणारा - मूर्तिपूजक
• मूर्तीची तोडफोड करणारा - मूर्तिभंजक
• महान ऋषी - महर्षी
• मृत्यूवर विजय मिळवणारा - मृत्युंजय
• शिकारीसाठी उंच बांधलेला - माळा, मचाण
• हत्तीला काबूत ठेवणारा - माहूत
• हरिणासारखे डोळे असणारी - मृगाक्षी, मृगनयनी
*य
• योजना आखणारा - योजक
• युद्ध करण्याची कला - युद्धकला
*र
• अचूक गुणकारी असणारे - रामबाण
• रक्षण करणारा - रक्षक
*ल
• लिहिण्याची हातोटी - लेखनशैली
• लाखो रुपयांचा धनी - लक्षाधीश
• लोकांचा आवडता - लोकप्रिय
• लोकांचे नेतृत्व करणारा - लोकनायक
• लोकांनी मान्यता दिलेला - लोकमान्य
*व
• भाषण करण्याची जागा - व्यासपीठ
• भाषण करण्याची कला - वक्तृत्व
• दुपारच्या जेवणानंतरची अल्प झोप - वामकुक्षी
• पती मरण पावला आहे अशी स्त्री - विधवा
• पत्नी मरण पावली आहे असा पुरुष - विधुर
• अरण्याचा राजा - वनराज
• करण्याची शोभा - वनश्री
• बक्षीस/ इनाम म्हणून वंशपरंपरागत मिळालेली जमीन - वतन
• गोलाकार फिरणारा सोसाट्याचा वारा - वावटळ
• वर्षातून एकदा प्रसिद्ध होणारे - वार्षिक
• बातमी आणून देणारा /देणारी - वार्ताहर
• बातमी सांगणारा - वृत्तनिवेदक
• बातमी सांगणारी - वृत्तनिवेदिका
• भाषण करणारा - वक्ता
• रणांगणावर आलेले मरण - वीरमरण
• लग्नासाठी जमलेले लोक - वऱ्हाडी
• वनात राहणारे प्राणी - वनचर
• वाडवडीलांकडून मिळालेली जमीन/संपत्ती - वडिलोपार्जित
• विमान चालवणारा -वैमानिक
• व्याख्यान देणारा - व्याख्याता
• संकट दूर करणारा - विघ्नहर्ता
*श
• दगडावर केलेले कोरीव काम - शिल्प
• दगडाच्या मूर्ती घडवणारा - शिल्पकार
• दगडावर कोरलेला लेख - शिलालेख
• चांदण्या रात्रीचा पंधरवडा - शुद्धपक्ष, शुक्लपक्ष
• दगडाच्या मूर्ती घडवणारा - शिल्पकार
• शेती करणारा - शेतकरी
• शंकराची उपासना करणारा - शैव
• दर सहा महिन्यांनी प्रसिद्ध होणारे - षणमासिक
*स
• दोन नद्या एकत्र मिळण्याची जागा - संगम
• समाजात समता रहावी असे म्हणणारा - साम्यवादी
• दुःखामुळे सोडलेला दीर्घ श्वास - सुस्कारा
• दर आठवड्याने प्रसिद्ध होणारे - साप्ताहिक
• फुकट भोजन मिळण्याचे ठिकाण - सदावर्त
• लिहिता वाचता येणारा - साक्षर
• शोध लावणारा - संशोधक
• समाजाची सेवा करणारा - समाजसेवक
• स्वतःची बुद्धी न वापरता सांगितलेले तेवढेच काम करणारा - सांगकाम्या
• सुखाच्या मागे लागलेला - सुखलोलुप
• स्वतः संपादन केलेली - स्वर्जित, स्वसंपादित
• स्वतःच्याच फायद्याचा विचार करणारा - स्वार्थी
• स्वतःबद्दल अभिमान असलेला - स्वाभिमानी
• स्वतःबद्दल अभिमान नसलेला - स्वाभिमानशून्य
• स्वदेशाचा अभिमान असणारा - स्वदेशाभिमान
• स्वतःशी केलेले भाषण - स्वगत
• आपल्या लहरीप्रमाणे वागणारा - स्वच्छंदी
• कोणावरही अवलंबून नसलेला - स्वावलंबी
*ह
• देशासाठी प्राणार्पण केलेला - हुतात्मा
• शत्रु कडील बातमी आणणारा - हेर /खबऱ्या
• हृदयाला भिडणारे - हृदयस्पर्शी
*क्ष
• जेथे आकाश जमिनीला टेकल्यासारखे दिसते ती जागा -क्षितिज
No comments:
Post a Comment